Toplumlar ve kurumlar afetlerle başa çıkabilmek için tarih boyunca birçok organizasyon modelini hayata geçirmiştir. Her bir afetten alınan dersler, daha sonraki modeller için belirleyici unsur olarak gelişim sürecine katkı sağlamıştır. Yaşanan afetler ve devamındaki büyük yıkımlar sonucunda çıkarılan dersler, müdahale odaklı bir yaklaşımdan hazırlık, planlama ve risk azaltma odaklı bir modele geçişin elzem olduğunu göstermiştir. Afetlerin meydana gelmesinden önce toplumları afetlere hazırlama, dirençli bir toplum bilincine sahip olma hedefiyle modern bir afet yaklaşımı olan “toplum temelli ve bütünleşik” afet yönetim sistemine geçiş daha da gerekli hâle gelmiştir. Türk Kızılay olarak geçmişten günümüze elde ettiğimiz deneyim ve becerilerden yola çıkarak geleceğin inşası yolunda modern bir afet yönetim sistemine adım atmış durumdayız.
2021’de Türkiye Afet Müdahale Planına (TAMP) göre Kızılay’ın ana çözüm ortağı olduğu beslenme alanında birtakım çalışmalar gerçekleştirildi. Afet ve acil durumlarda afetzedelerin günlük beslenme ihtiyaçlarını karşılamak, bu ihtiyaçların giderilmesine dair asgari standartlar ölçüsünde hazırlık yapmak, kurumlar arası iş birliği ve koordinasyonu sağlamak üzere kurulan “Beslenme Platformu” daha aktif şekilde işletildi. Böylece afet anında koordinasyonun etkin bir şekilde sağlanmasının yanında beslenme hizmetlerinin belirli standartlarda yürütüleceği bir zemin oluşturularak uygulamaya konuldu.
2021’de afet sonrası beslenme hizmetlerinin sunumunda yerelde bulunan potansiyelin ve kaynakların tespit edilmesi, yerel kapasitelerin koordine edilmesi böylece çalışmaların daha verimli yürütülmesi amacıyla geliştirilen Beslenme Stratejik Planı (BSP) konusunda da önemli çalışmalar gerçekleştirildi. Bu kapsamda beslenme modeli tasarlandı;, il ve ilçelerde bulunan yemek firmaları, aşevleri, sıcak yemek üretim alanları, lojistik depo ve transfer merkezleri, ekmek fırınları, telsiz haberleşme kapasiteleri ve gıda güvenliği standartları plana dâhil edildi. 2021 itibarıyla 48 ilde beslenme stratejisi tamamlandı, 2022’de de tüm illerde tamamlanması planlanmıştır.
Komuta Koordinasyon
2021’de afet müdahale çalışmalarını sistematik ve koordineli şekilde yürütmek amacıyla “Komuta Koordinasyon” adı altında özel bir ekip oluşturuldu. Kızılay’ın tüm unsurlarının sahada tam bir koordinasyon hâlinde çalışmasını koordine eden bu yapıyla birlikte afete müdahale ekiplerinin afet bölgesine gidişi ve bölgeden çıkışına kadarki tüm süreçler afete hızlı, zamanında ve etkili müdahaleyi sağlayacak şekilde detaylı kurgulandı.
Afet Koordinasyon Timleri
Hazırlık ve eğitim çalışmaları 2020’de başlatılan Afet Koordinasyon Timleri (AKT) 2021 itibarıyla tüm afet müdahale merkezlerinde kuruldu. Afet haberinin alınmasıyla birlikte sahaya ivedi şekilde intikal edebilecek, afet bölgesinde saha analiz çalışmalarını yürütebilecek ve merkezi ekiplerin hangi kapasitede hazırlık yapması gerektiği gibi konularda yönlendirici bilgiler aktarabilecek 33 kişiden oluşan 10 AKT kuruldu. Birçok zorlu eğitimden geçen timler, olağan dönemdeki mevcut rollerinin yanı sıra afet anında AKT olarak saha çalışmalarını yürütecek kapasitedir.
Kızılay’ın geniş şube ağını daha aktif değerlendirebilmek amacıyla ana ekipler sahaya intikal edinceye kadar saha organizasyon zeminini hazırlayabilmek için farklı illerde gerçekleştirilen afet müdahaleleri kapsamında görevlendirilmek üzere Şube Afet Timleri (ŞAT) oluşturuldu. Hâlihazırda oluşturulan 107 ŞAT için 769 gönüllünün eğitimleri tamamlandı.
Gözlem/ İnceleme ve Raporlama
Tüm birimlerin yoğun şekilde müdahale çalışmalarına odaklandığı afet anında iş süreçlerinin takibi varsa aksayan yönlerin ivedilikle tespiti ve düzeltmelerin yapılması amacıyla gözlem/ inceleme ve raporlama ekipleri kuruldu. Olağan dönemlerde tüm müdahale merkezleri işleyişinin ortak yaklaşım modeli etrafında şekillenmesini sağladığı gibi olası bir afet anında “Olay Komuta Sistemi” çerçevesinde yürütülen tüm süreçlerin takibi ve incelenmesi bu ekip tarafından sağlanmaktadır.
Hazır Gıda
Afet ve acil durumlarda beslenme ekiplerinin konuşlanıp rutin beslenme faaliyetine geçişine kadarki süre zarfında vatandaşlara ve sahada görev alan ekiplere daha iyi beslenme hizmeti sunabilmek amacıyla uzun raf ömürlü, hızlı servis edebilme özelliklerine sahip hazır gıda AR-GE çalışmaları başlatılmıştır. Bu şekilde afet ve acil durumların meydana geldiği ilk dakikalardan itibaren çok hızlı şekilde sıcak yemek dağıtımının gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir.
Kızılay Arama Kurtarma
Beslenme hizmetinin yanı arama kurtarma çalışmalarına destek vermek amacıyla hafif ve orta seviye kentsel arama kurtarma ekipleri oluşturuldu ve bu ekipler AFAD tarafından verilen gerekli eğitimleri aldı. Hafif arama kurtarma çalışmalarının tamamlanmasının ardından orta seviye arama kurtarma ve doğada arama kurtarma ekipleri de oluşturmak için AFAD koordinesinde eğitim çalışmaları devam etmektedir.
COVID-19 Salgını
COVID-19 salgını tedbirleri kapsamında T.C. İçişleri Bakanlığı tarafından yayımlanan genelgelerle yurt dışından gelen misafirlere, yurtlardaki görevli personele, il salgın kurulları tarafından gözlem ve izlemeye alınan vatandaşlara yönelik beslenme hizmetleri 81 ilde Afet Müdahale Merkez Müdürlükleri ve Şube/ Temsilcilikler tarafından koordine edilerek başarıyla gerçekleştirilmiştir.
2021 Afetlerine Genel Bakış
2020’de hafızalarımızda derin izler bırakan COVID-19 salgını ve 2021’de yoğun şekilde devam eden afetler genel anlamda birtakım hayati dersler çıkarmamıza, toplum temelli ve riskleri azaltmaya yönelik çalışmalara ağırlık verme bilince sahip olmamıza vesile olmuştur. Afete hazırlığın ve afetle mücadelenin, toplumun tüm unsurlarını içinde barındıracak bir hâl alması gerekliliği ortaya çıkmıştır.
2021’de Kızılay, doğa ve insan kaynaklı 112 afet ve acil durum müdahalesi gerçekleştirdi. Türkiye Afet Müdahale Planında TAMP kendisine verilen beslenme görevi başta olmak üzere barınma, psikososyal destek ve ayni yardım gibi birçok alanda 4.160.024 vatandaşımızın yanında yer aldı.
Afet türüne göre ulaşılan kişi sayısı aşağıdaki tabloda ayrıntılı sunulmuştur:
| Afet Türü | Afet Sayısı | Ulaşılan Kişi |
| Arama/ Kurtarma Faaliyetleri | 6 | 4.850 |
| Aşırı Kar Yağışları | 29 | 15.810 |
| Deprem | 5 | 7.928 |
| Fırtına/ Hortum | 2 | 200 |
| Heyelan | 3 | 2.300 |
| Kentsel/ Orman Yangınları | 39 | 665.814 |
| Maden Kazaları | 1 | 480 |
| Salgın Hastalıklar | 1 | 1.817.496 |
| Sel/ Su Baskını | 22 | 1.641.739 |
| Ulaşım Kazaları | 4 | 3.407 |
| TOPLAM | 112 | 4.160.024 |
Antalya Manavgat, Mersin Aydıncık, Osmaniye, Adana, Muğla ve Marmaris başta olmak üzere toplam 39 kentsel/ orman yangını meydana gelmiştir. Yangınlarda 10.992 personel/ gönüllüyle müdahale faaliyetleri yürütülmüş, afetten etkilenen vatandaşlara ve sahada hizmet yürüten çalışanlara beslenme ve insani yardım malzemeleri sunulmuştur.
Bu yangınların yaraları henüz sarılmamışken yıl içinde büyük çapta 5 (Kastamonu Bozkurt, Artvin Arhavi, Rize Güneysu, Bartın, Sinop Ayancık), küçük çapta 17 olmak üzere toplam 22 sel/ su baskını meydana gelmiştir. Sel/ su baskınlarında 1.185 personel/ gönüllüyle müdahale faaliyetleri yürütülmüş, afetten etkilenen vatandaşlara ve afete müdahale eden çalışanlara beslenme ve insani yardım malzemeleri sunulmuştur.
Yurdun birçok noktasında meydana gelen aşırı kar yağışı sonrası 29 farklı bölgede 227 personel/ gönüllüyle yolda mahsur kalan vatandaşlara ve yol açma çalışmalarında mücadele yürüten personele destek sağlanmıştır.
Afet türüne göre görev alan personel ve gönüllü sayısı aşağıdaki tabloda ayrıntılı sunulmuştur:
| Afet Türü | Personel | Gönüllü |
| Arama/ Kurtarma Faaliyetleri | 15 | 47 |
| Aşırı Kar Yağışları | 125 | 102 |
| Deprem | 25 | 38 |
| Fırtına/ Hortum | 3 | 2 |
| Heyelan | 17 | 4 |
| Kentsel/ Orman Yangınları | 550 | 10.442 |
| Maden Kazaları | 17 | 9 |
| Salgın Hastalıklar | 15.961 | |
| Sel/ Su Baskını | 351 | 834 |
| Ulaşım Kazaları | 9 | 9 |
| TOPLAM | 17.073 | 11.487 |
Bütünleşik afet yönetim sistemiyle birlikte yürüttüğümüz çalışmaları toplumun her kademesine ulaştırma gayreti içindeyiz. Okullarda çocuklarımıza farkındalık arttırmayla başlayan bu süreç, en uzaktaki ihtiyaç sahibi kişiye ulaşıncaya kadar hız kesmeden devam edecektir. Yaşadığımız coğrafyanın bir afet bölgesi olduğu gerçeğini hiçbir zaman unutmadan afetler sonrası oluşabilecek zararları en aza indirgemek, risklerin tespiti ve gerekli önlemlerin alınmasıyla mümkündür.