Türkiye, son altı yıldır 3,6 milyonu geçici koruma altındaki Suriyeliler başta olmak üzere 4 milyona yakın kişi ile dünyanın en büyük sığınmacı ve mülteci nüfusuna ev sahipliği yapmaktadır. Bu nüfusun yalnızca %1,6’sı (59.000 kişi civarı) Geçici Barınma Merkezleri’nde yaşarken, büyük çoğunluğu Türkiye’nin 81 ilinde kentlerde, kent çevresinde veya kırsal alanlarda yaşamaktadır.
Türkiye’nin mülteci müdahalesi; sağlık, eğitim ve sosyal hizmetler dâhil olmak üzere kayıt, belgeleme ve hizmetlere erişim için temel oluşturan kapsamlı bir yasal çerçeve olan Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu, Geçici Koruma Yönetmeliği ve Geçici Koruma Yönetmeliği’ne dayanmaktadır. Türkiye, yasal çerçevenin uygulanmasında ulusal çapta, il bazında ve yerel düzeyde kamu sistemleri aracılığıyla sağlanan hizmetlere mültecileri dâhil etme politikası izlemektedir. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNCHR) Türkiye, diğer paydaşlarla birlikte, mültecilere, ev sahibi toplum ve hem mültecilerin hem de ev sahibi toplum ihtiyaçlarını ele alan kurumların müdahale kapasitesinin artırılmasına yardımcı olmak suretiyle Türkiye’nin mülteci müdahalesini desteklemektedir.
2020 yılında Türkiye, dünyanın geri kalanı gibi hem bir sağlık acil durumu hem de eşit şekilde olmasa da herkesi etkileyen alışılmadık bir insani zorluk olan küresel COVID-19 salgınıyla karşı karşıya kalmıştır. Özellikle bu bağlamda, mülteciler ve sığınmacılar da dâhil olmak üzere herkesin ilgili bilgilere ve gerekli tıbbi bakıma erişebilmesi ve müdahaleye dâhil edilmesi çok önemlidir.
Türkiye’nin COVID-19’un etkilerine acil müdahalesini desteklemek için Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (GİGM), Sağlık Bakanlığı, diğer devlet kurumları ve başta Dünya Sağlık Örgütü olmak üzere diğer ortaklarla yakın iş birliği içinde çalışan UNHCR Türkiye’nin önceliklerinden biri; Türkiye’deki sığınmacı ve mültecilerle iletişimi ve ilgili dillerdeki bilgileri artırmak olmuştur. Bu çabaların odak noktası, mültecilerin salgın hakkında tam olarak bilgilendirilmesine ve önleme yöntemlerinin yanı sıra Türkiye’nin uyguladığı tedbirlere ilişkin bilgilere erişimlerine katkıda bulunmaktır. Ülke çapındaki UNHCR Danışma Hattı, uzaktan çalışma yöntemine geçirilmiş ve işlevselliğini sürdürerek COVID-19 ve diğer hizmetlerle ilgili bilgi sağlamaya devam etmiştir. Sosyal medya erişimine ek olarak, salgınla ilgili mesajların daha güçlü yayılmasında rol oynayan ortakları ve mültecileri içeren bir İletişim Ağacı geliştirilmiştir.
UNHCR Danışma Hattı, 23 Mart 2020 tarihinden itibaren kesintisiz olarak tamamen uzaktan çalışma yöntemiyle faaliyet göstermekte ve hizmetler, prosedürler, yönlendirmeler ile mevcut destek mekanizmaları kanalıyla özellikle geçici ve uluslararası koruma kapsamındaki kişilere devletin COVID-19 ile ilgili mesajlarının yanı sıra ilgili bilgi ve danışmanlıklara farklı dillerde erişmelerini sağlamaktadır. Danışma Hattına yapılan çağrılarda, COVID-19’un etkisiyle mali yardım taleplerinin oranında yüksek bir artış gözlemlenmektedir.
Benzer şekilde, UNHCR’nin çevrim içi iletişim platformları, COVID-19 hakkındaki bilgilere ilaveten tedbirler, mevcut hizmetler, devlet tarafından yapılan duyurular ve tavsiyeler ile yardıma nasıl ulaşılacağı konusunda bilgilerin aktarılmasında önemli araçlar hâline gelmiş, bilgiler Arapça, Farsça, İngilizce ve Türkçe olarak paylaşılmıştır. Birleşmiş Milletler ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile eşgüdüm içinde, hemen hemen her gün COVID-19 farkındalık gönderileri ve videoları paylaşılmaktadır.
Yardım (Help) internet sitesinde (https://help.unhcr.org/turkey/tr/) COVID-19 hakkında dört dilde (İngilizce, Türkçe, Arapça ve Farsça) önemli duyuruları, sorular ve cevapları, kaynaklar ve faydalı bağlantıları içeren özel bir sekme açılmıştır.
UNHCR, sosyal medya aracılığıyla erişimi artırmak için, temasta bulunulan kişiler ve çalışma ortakları aracılığıyla UNHCR ile mülteciler ve sığınmacılar arasında hızlı ve sıfır maliyetli bilgi paylaşımını kolaylaştıracak bir araç olan WhatsApp İletişim Ağacı’nı oluşturarak uygulamaya koymuştur.
UNHCR ayrıca COVID-19 sırasında sunulan hizmetlerle ilgili güncel bilgi paylaşımları, sokağa çıkma yasağı duyuruları ve diğer önlemleri düzenli olarak UNHCR Türkiye Bilgi Panosu (UNHCR Turkey Information Board) Facebook sayfasında paylaşmaktadır. Sayfaya erişim, mülteci topluluklarının ana dillerinde bilgilendirilmesinin önemini gösterecek şekilde COVID-19 salgını sırasında önemli ölçüde artmıştır. Örneğin pandemi sırasında 4 aylık bir sürede sayfaya erişim %800, sayfanın takipçi sayısı %450 ve gönderilere olan beğeniler pandemi öncesi döneme göre %385 artış göstermiştir.
Sosyal medya kanalıyla topluluklarla iletişim kurmanın ve danışma hattı aracılığıyla ulaşılabilir kalmanın yanı sıra geleneksel yöntemlerle bilgiye erişim ve görsel bilgi paylaşımı da önemini korumaktadır. Bu nedenle UNHCR, Sağlık Bakanlığı ve GİGM ile iş birliği içinde basılan COVID-19 posterleri, broşürler ve kitapçıklar üretmiş, basılan materyaller Türkiye’nin 81 iline dağıtılmıştır. Ayrıca GİGM ile iş birliği içinde, mültecilerin ülke genelindeki İl Göç İdaresi Müdürlükleri’nin binalarına erişmeleri için talimat ve önlemleri gösteren basılı materyaller de üretilmiştir.