Uluslararası Göç Örgütü (IOM), Türkiye’de göçün tüm yönlerini ele alarak otuz yıla yakın bir süredir Türkiye Hükümeti’nin göçü yönetme kapasitesinin gelişimini desteklemektedir. IOM Türkiye’nin yürüttüğü göçmenlerin ihtiyaçlarının karşılanması, insani yardım, işgücü entegrasyonu, göç ve sınır yönetimi, göçmenler ve ev sahibi topluluklar arasındaki sosyal uyumu teşvik çalışmaları, 2020 yılında COVID-19 salgını sebebiyle yeniden düzenlenerek devam etmiştir.
2020 yılı salgın nedeniyle birçok faaliyet alanında kesinti yaratmış olsa da IOM toplumsal istikrar, barınak rehabilitasyonu ve sanitasyon, işe yerleştirme hizmetleri, iş geliştirme eğitimleri, girişimcilik eğitimi, kurumsal geliştirme fonu, toplum temelli tarım ve nakdi yardımlar gibi alanlarda yeni çözümler geliştirerek göçmen ve mülteci grupları desteklemiştir. Koruma ve Dayanıklılık Birimindeki Psikososyal Mobil Ekipler, acil durum yönetimi, insan ticaretiyle mücadele, hukuki bilgi ve farkındalık gibi alanlarda belediye göçmen ve toplum merkezlerinde alınan uygun önlemlerle yüz yüze veya online destek vermiştir.
İyileştirme ve Toplum İstikrarı Programı kapsamında bu sene IOM Türkiye; hibe destekleri, kurumsal geliştirme ve girişimcilik eğitimleri, toplum temelli tarım gibi projeleri hayata geçirmiştir. Örneğin, hem yerel tarım faaliyetlerini teşvik etmek hem de Türk ve göçmen kadınların istihdamını sağlamak üzere güneş enerjisiyle çalışan meyve sebze kurutma tesisi Şanlıurfa’da açılmış olup dokuz tesisin daha altı ilde açılması için çalışmalar devam etmektedir. Nüfusların dayanıklılığını ve kendine güvenini oluşturmak, temel hizmetlere erişimi iyileştirmek ve sosyal uyumu güçlendirmek amacıyla yerel yönetimleri destekleyen 25 proje 10 ilde uygulanmıştır. COVID-19 sebebiyle temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanan ve mevcut nakdi yardımlardan faydalanamayan geçici koruma kapsamındaki yaklaşık 16.000 Suriyeli haneye de yerel yönetimlerle iş birliği hâlinde nakdi yardım ulaştırılmıştır. IOM Türkiye, salgınla mücadelede yerel makamlara destek amacıyla; hijyen kiti, dezenfektan, maske ve ilaçlama araçları gibi ihtiyaçları 13 ilde temin ederek ihtiyaç sahibi topluluklara ulaştırmıştır.
Koruma ve Dayanıklılık Birimi salgından kaynaklanan yeni ihtiyaçları anlamak için yaklaşık bin hanede hızlı ihtiyaç analizi gerçekleştirmiştir. Salgın sebebiyle ziyaretler kısıtlandığından, ekipler online platformlarla birçok projeyi hayata geçirmiştir. Acil Durum Yönetim ekipleri, salgın sebebiyle barınak ve iş kaybı yaşama riski bulunan kişilere ulaşmıştır.
Göçmenler için hem varış hem de geçiş noktası olmaya devam eden Türkiye’de IOM, Türk Sahil Güvenlik Komutanlığı’nın kurtarma çalışmalarına arama kurtarma botları ve insani yardım malzemeleri temin etmeye 2020 yılında da devam etmiştir. Bu çalışmalara ek olarak, IOM Türkiye mobil ekipleri, Türkiye mobil ekipleri, denizde kurtarılan göçmenlere battaniye, kıyafet, gıda yardımı, psikososyal destek, tercümanlık ve danışmanlık hizmetleri sağlamaktadır. Akdeniz Müdahalesi Programı dâhilinde bu sene, Sahil Güvenlik tarafından kurtarılan yaklaşık on bin mülteci ve göçmene gıda ve gıda dışı insani yardımda bulunmuştur. COVID-19 salgını nedeniyle ekipler, yardım ulaştırmakta bazı sorunlarla karşılaşmış ancak gerekli tedbirler ve düzenlemelerle ihtiyaç sahiplerine ulaşılmıştır. Mevcut yardımlara ek olarak bu sene IOM, yararlanıcılara ve Sahil Güvenlik ekiplerine maske, eldiven, dezenfektan ve koruyucu kıyafetler dağıtarak salgının yayılmasını önleme çalışmalarına destek vermiştir.
Ocak 2020’de Edirne’de saha çalışmalarına başlayan IOM, karada ve denizde kurtarılan göçmenlere acil ihtiyaçları doğrultusunda yardım malzemeleri dağıtımı, tercümanlık ve danışmanlık gibi hizmetler sağlamıştır. Ekipler; İlçe Jandarma, Sahil Güvenlik Komutanlığı, yerel yönetimler ve İlçe Emniyet Müdürlükleri ile iş birliği yapmaktadır. IOM Edirne’de 10.000’den fazla göçmen ve mülteciye yardım etmiş; 60.000’den fazla materyal dağıtmıştır. Ayrıca hukuki danışmanlık, tıbbi tedavi, aile birleşimi, destekli gönüllü dönüş ve yeniden bütünleşme, refakatsiz çocuklar gibi özel ihtiyaçları tespit edilen göçmen ve mültecileri de BM kurumlarına, STK ve ilgili devlet kurumlarına yönlendirmiştir. IOM bölgede aile birleşimi vaka sevklerinde Türk Kızılay ile iş birliği yapmaktadır. 2020 yılında Edirne’deki ekipler anlık ve acil durum başvuruları sebebiyle vakaların yönetiminde zorluklar yaşamış fakat diğer kurum ve birimlerle geliştirilen etkili iletişim ile zorlukların üstesinden gelinmiştir.
IOM Türkiye İşgücü Göçü ve İnsani Kalkınma Programı, Uluslararası İş Gücü Genel Müdürlüğü ile iş birliğinde göçmen ve ev sahibi topluluklara eğitim ve iş fırsatları sağlamaktadır. Bu bağlamda, 2018 yılından beri KOBİ güçlendirme ve destek projesi 88 KOBİ’ye hibe ve danışmanlık desteği sunmuştur. 2021 yılında, aynı program kapsamında, COVID-19 Müdahale Planının rehberliğinde salgına bağlı ekonomik risk konusunda geliştirilecek modülle KOBİ’lere iş danışmanlığı hizmetleri sunulması hedeflenmektedir. Gerçekleştirilen faaliyetler arasında iş gücü piyasasında adaptasyon sürecini kolaylaştırmak amacıyla “Geçici Koruma Altındaki Suriyeliler ve Ev Sahibi Topluluk İçinde İş Arayanlar için Oryantasyon Programı” yer almaktadır. Program, bugüne kadar Türk ve Suriyeli 102 kişinin İstanbul, Kahramanmaraş ve Şanlıurfa’daki tekstil ve ambalaj endüstrilerine yerleştirilmesini desteklemiştir.