Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA), SSCB’nin dağılması ile bağımsızlığını elde eden Orta Asya Türk Cumhuriyetleri’nin ekonomik ve sosyal kalkınmasına katkı sağlamak amacıyla 1992’de kurulmuştur. Ülkemizin 2000’li yıllarda artan ekonomik ve siyasi istikrarı ile beraber daha aktif bir dış politika izlemesi neticesinde TİKA’nın faaliyet coğrafyası da Balkanlar, Kafkasya, Orta Doğu, Afrika, Güney ve Doğu Asya ve Latin Amerika’ya doğru genişlemiştir. Kurumumuz, hâlihazırda 62 ofisiyle 170’in üzerinde ülkede kalkınma iş birliği projeleri gerçekleştirmekte, Türkiye’nin uluslararası sahadaki etkinliğine katkı sağlamaktadır.
Ülkemiz aktif şekilde yürütülen insani ve girişimci diplomasi neticesinde, küresel ölçekte insani yardımlar alanında önemli bir aktör hâline gelmiştir. Bu kapsamda 2016 yılında ilk defa gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler Dünya İnsani Zirvesi’ne ev sahipliğimiz, 4 milyonu aşkın sığınmacıyı barındırmamız ve 4 yıldır insani yardımlarda dünyada ilk sırada yer almamız, ülkemizin insani duruşunu en somut şekilde yansıtmaktadır.
Ülkemiz TİKA koordinasyonunda 2005 yılından bu yana Resmî Kalkınma Yardımlarını (RKY) OECD’ye raporlamaktadır. RKY’nin önemli bileşenlerinden biri de acil ve insani yardımlardır. Kurumumuz, uzun süreli ve kalıcı kapasite inşasını hedefleyen kalkınma projelerinin yanında; doğa kaynaklı afetler, savaş, kuraklık ve toplumsal çatışmalar neticesinde can güvenliği, açlık, susuzluk, kıtlık, barınma, salgın hastalık gibi nedenlerle ihtiyaç sahibi olan bölgelere insani yardım projeleri de gerçekleştirmektedir.
Dünyada 2020 yılında da birçok insani kriz yaşanmıştır. Meksika’da deprem felaketi; Kamboçya, Güney Sudan, Moğolistan, Tanzanya ve Özbekistan’da yaşanan sel felaketleri, Beyrut patlaması gibi felaketler karşısında TİKA ilgili kurumlarımızla iş birliği hâlinde özellikle uzak coğrafyalarda etkili bir müdahale gerçekleştirmiştir.
Myanmar ve Bangladeş’te kamplarda zor şartlarda yaşayan Rohingyalara; ağır ambargo altındaki Filistin halkına, çeşitli Afrika ülkelerindeki mülteci kamplarına TİKA’nın ofisleri aracılığıyla desteklerimiz devam etmektedir. Yakın zamanda UNRWA tarafından Ürdün’de inşa edilen Vahdet Kız Meslek Lisesi yenilenmiştir. Bangladeş’in Cox’s Bazaar şehrinde bulunan Rohingya Mülteci kampları ile bağlantıyı sağlayan çelik köprünün inşası da kamplara yardım ulaştırılmasını kolaylaştırması sebebiyle geçtiğimiz yıl gerçekleştirilen önemli projeler arasında yer almaktadır.
2020 yılında COVID-19 salgını birçok ülkeyi derinden etkilemiş, özellikle kırılgan ve az gelişmiş ülkelerde yeni krizler doğurmuştur. Bu dönemde TİKA pandemi ile mücadele proje ve faaliyetlerine ağırlık vererek ülkemizin kapasitesini paylaşmaya devam etmiştir. Bu kapsamda kurumumuz 70 ülkede 200’e yakın proje ve faaliyet gerçekleştirmiştir. Bu projelerden 1,5 milyona yakın kişi doğrudan faydalanmıştır. Gerçekleştirilen faaliyetlerde ana çerçeveyi; acil insani müdahale, sağlık alt yapılarının güçlendirilmesi ve beşeri kapasitenin artırılması oluşturmuştur. Acil insani yardım kapsamında birçok coğrafyada; hijyen, gıda, tıbbi malzeme ve tıbbi cihaz desteği projeleri gerçekleştirilmiştir. Sağlık alt yapılarının desteklenmesi kapsamında maske ve dezenfektan üretiminde yerel kapasitenin artırılması öncelenmiş, atölye kurulumları ve ekipman hibeleri hayata geçirilmiştir. Ayrıca daha önce tamamlanan hastane, klinik ve sağlık ocakları yapım ve donatım projeleri, hibe edilen ambulans ve ekipmanlar, pandemi ile mücadele kapsamında hizmet vermektedir. Filistin, Gürcistan, Somali, Pakistan, Nijer ve Kırgızistan’da daha önceden TİKA tarafından inşası ve donatımı tamamlanan hastanelerimiz pandemi döneminde önemli hizmetler sağlamaktadır. Beşerî kapasitenin artırılması kapsamında çevrimiçi olarak tıbbi malzeme üretim eğitimleri ve Sağlık Bakanlığımız iş birliğinde pandemi ile mücadele eğitimleri düzenlenmeye devam etmektedir. Bu kapsamda ilgili kurumlarımız Kızılay, AFAD, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü ve STK’lar ile etkin bir iş birliği modeli yürütülmektedir. Bu süreçte Türkiye kendi içine kapanmayıp dünyaya örnek olacak uluslararası iş birliği çalışmalarını sergilemeye devam etmektedir.
Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın “Dünyanın her yerine uzanıp nerede dertli varsa Türkiye olarak oraya gidip az veya çok yardımda bulunacağız.” düsturundan hareketle “Türk Tipi Kalkınma İş Birliği Modeli”nin uygulayıcılarından biri olan TİKA; BM nezdinde kabul edilen 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ile uyumlu bir şekilde ülkemizin insani duruşunu projelerine yansıtmaya ve uluslararası iş birliğinin geliştirilmesine katkı vermeye devam edecektir.