Türk Kızılay; bir yanda kan hizmetleri alanındaki ve doğa veya insan kaynaklı afetler oluştuğunda sahadaki çalışmalarını sürdürürken diğer yandan da afetlerin yıkıcı etkilerini önleyici çalışmalar kapsamında ve olağan zamanlarda insanı ve doğayı korumayı, yoksullukla mücadeleyi, ihtiyacı olan aile ve bireylere doğrudan ayni, nakdî yardımı ve yoksulluğa neden olan unsurların kaldırılmasını destekleyen, bu açıdan yaşamın sürdürülebilirliğine önemli katkısı olan bir kurumdur. Tabii ki bu başlıktaki katkılar, öz başlıklar olsa da uygulamalarda pek çok alt çalışmayı barındırmaktadır.
Bu çerçevede Kızılay, Nisan 2022’de resmî olarak yürürlüğe giren yeni tüzüğü çerçevesinde uygulamalarını daha etkin bir noktaya getirecektir. Tüzükteki en temel değişiklikleri üç başlıkta toplayabiliriz: (i) etkin yapılanma, (ii) yaygın yapılanma, (iii) daha kapsamlı hizmet. Burada önemli kısımlardan bahsetmek yerinde olacaktır. Bir kısmı mevcut tüzükte yer almayan fakat artık Kızılay’ın işlevi gereği zaruri olan temel görevler bu tüzükte yer almıştır. Bunlardan öne çıkanlar şunlardır: insani diplomasi, kitle iletişim aracı kullanma, kampanya düzenleme, gerçek kişilerden bağış toplama, finansal sürdürülebilirlik, muhtaçlığı önleme ve toplumsal güçlendirmenin bir ayağı olarak mikro finansman ve sosyal girişim destekleri, daha yaşanabilir bir çevre için çalışma.
Ulusal ve uluslararası mevzuat gereği ve Kızılay vizyonu çerçevesinde hâlihazırda yerine getirilen fakat önceki tüzükte yer almayan çalışma konuları da yeni tüzük aracılığıyla resmiyet kazanmıştır. Bunlardan özellikle incinebilir ve dezavantajlı kimselerin güçlendirilmesi ve toplumsal bütünleşme, sosyal hizmet ve yardım alanında ulusal politika belirleme süreçlerine katkı sağlama, yardım faaliyetlerini düzenleme, koordine etme ve yürütme, paydaşlarla birlikte proje yürütme, sosyoekonomik gelişmeyi destekleme, sosyal yardım model ve programları geliştirme, sığınmacı ve mültecilere yönelik çalışmalar yapma, sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunma, israfı önleme, kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer tehlikelere dair görevler ve veri paylaşımı öne çıkan güncellemelerdir.
Vizyon ve stratejik planı hazırlama ve yürürlüğe alma görevi, Genel Merkez Yönetim Kuruluna verilmiştir.
Örgütlenme kapasitesini destekleyici ana konular tüzükte yer almıştır. Örneğin üyelerin karar sürecine katılımı meşrulaştırılmıştır. Üyeler, “Kızılay toplantılarına, çalışmalarına ve üyesi seçildiği birim çalışmalarına katılır, düşüncelerini ve dileklerini bildirirler.” Genel Merkez Genel Kurulu delege sayılarının, üyelerin delege seçilme oranları yükseltilerek artması sağlanmış, sürekli gönüllülerin ve bağışçıların talep ettikleri takdirde üye olma kolaylığı getirilerek Kızılay’ın topluma mal olmuş bir sivil hareket olmasının önü açılmıştır. Yönetim kurulları üyeliklerinin oluşumunda kadın ve gençlerin bulunması zorunlu hâle getirilmiştir.
Yukarıdakilere ek olarak bahsedilmesi gereken önemli bir husus var ki o da gönüllü çalışmalardır. Kızılay’ın uluslararası gönüllü bir hareketin mensubu olarak gönüllü çalışmaları ve hizmetlerine yönelik uygulamaları yeni tüzükte ana görevleri olarak güncellenmiştir. Zira 2019-2021 arasında kurulan gönüllü yapılar, Kızılay’ın dezavantajlı kesimlerin güçlendirilerek toplumsal bütünleşmesini sağlayan, farklı kurgusuyla önemli bir modellemedir. Örneğin “Kızılay Engelsiz” engelli vatandaşlarımızdan oluşan bir yapı olmakla birlikte toplumun geneli için çalışır, sadece engelliler için çalışmaz. Dolayısıyla model, engellilerin bizzat ülkemizin bir sivil toplum hareketinin içine bizzat dâhil olmasını ve böylece toplumla gerçek entegrasyonunu sağlar.
Dünyanın en yaygın insani ağı Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi’nin önemli bir üyesi olan Kızılay, yeni tüzükle birlikte şube yapılanmasını kökünden değiştiren bir değişimi de başlatmıştır. Daha öncesinde birbirinden ayrı ve bağımsız olarak yapılanan il şubeler ve ilçe şubeleri, il merkezi yapısını kurarak birbiriyle entegreli olması sağlanmış, koordinasyon içinde çalışmalarını sistematik ve zorunlu hâle getirmiştir. Çünkü Kızılay “tek”tir. Aynı ilde birden fazla şube yapısı olsa da tüm şubeler aynı ile ve ildeki insanlara hizmet vermektedir. İl merkezi oluşumu hiyerarşik bir yapı olmayıp il şubeler il merkezine dönüştürülerek bir takım ruhunu ortaya koyacak lider vasfını kazanmıştır. İlçe şubeler; mahalle ve köy temsilcilikleri ve gönüllüler bu takımın ildeki üyeleridir. Takımın liderliği; toplantı yönetimi, performans izleme ve kapasitesini destekleme, fizibilite çalışmalarını yapma, ildeki yapıların etkin iletişimini, eğitim ve gelişimini sağlama gibi yöntemleri kullanır. İl merkezinin bizzat kendisine ait birtakım sorumlulukları da vardır. Bunlar; plana dayalı çalışma yapma, kaynakların etkin kullanımını sağlama, projeleri hayata geçirme, hizmetlerin yerindeliğini ve uygunluğunu garanti altına alma, ana iletişim noktası olma gibi konulardan oluşur.
Şubelerdeki bu kritik dönüşüm; dinamik, etkili, verimli, güçlü, problem çözücü, destekleyici, adil, ilkeli ve değişimde öncü bir yerel yapı oluşturmayı sağlayacaktır. Yeni tüzükle birlikte Kızılay’da değişimin temel taşları atılmıştır.