2021, insanlık adına artan zorluklarla dolu bir yıldı. Çatışmalar, iklim değişikliği ve hastalıklar insani ihtiyaçları arttırmaya devam ederken Türk Kızılay da çok geniş bir coğrafyada bu ihtiyaçlara cevap vermek için cansiperane çaba gösterdi.
Gelecek öngörüleri ne yazık ki bize çok da olumlu bir tablo çizmiyor. Birleşmiş Milletler Küresel İnsani Bakış Raporuna göre insani yardıma ve korumaya ihtiyacı olan kişi sayısı 2021’de 235 milyon iken 2022’de çok büyük bir artışla 274 milyon oldu. Pandeminin de etkisiyle açlık ve gıda güvensizliği, eşi benzeri görülmemiş seviyelere ulaştı. Bugün dünyada 80 milyonun üzerinde insan yerinden edilmiştir. Tüm coğrafyaları etkileyen iklim değişikliği, dar gelirli ülkeleri daha fazla zorlayacak şekilde kasvetli bir geleceği günümüzün gerçeği hâline getirmektedir.
İnsani yardıma duyulan ihtiyaç, her geçen gün artarken ne yazık ki insani yardıma ayrılan uluslararası fonlar aynı oranda artmıyor ve insani yardım ve çalışmaların finansman açığı giderek büyüyor.
Tüm bu güçlüklere rağmen Türk Kızılay, ülkemiz sınırları ötesinde Endonezya’dan Senegal’e, Bosna Hersek’ten Somali’ye uzanan 17 aktif delegasyonuyla uluslararası arenada faaliyetlerini sürdürürken gıda, barınma ve gıda dışı yardım, su, sanitasyon ve hijyen, sağlık ve eğitim alanlarında bir önceki yıla oranla yaklaşık 1 milyon yararlanıcı artışıyla bu coğrafyalarda 8,5 milyon ihtiyaç sahibine el uzattı.
2021’de uluslararası gündemde yer alan ve büyük ölçekli insani krizlerden biri de Afganistan oldu. Yıllardır süren çatışmalar ve istikrarsızlığın beraberinde getirdiği insani kriz 20 milyona yakın insanı, yardıma muhtaç hâle getirdi. Afganistan’da yıllardır tarafsız ve ayrım gözetmeyen yardım anlayışıyla insani erişimini her daim muhafaza eden Kızılay, Afganistan Delegasyonu ile yüzbinlerce ihtiyaç sahibine destek olmaya devam ediyor. Bunun yanı sıra güncel göç gelişmelerinden biri olan Belarus-Polonya-Litvanya sınırında Avrupa’ya geçmeye çalışan göçmenlerin sınırda kalmasıyla oluşan ihtiyaçlara yönelik bölgeye yardımlarımızı ulaştırdık.
Pandeminin en şiddetli yaşandığı dönemde de hem sınırlarımız içinde hem de sınır ötesinde faaliyetlerimize devam ederek gerçekleştirdiğimiz insani yardımlarla üç milyondan fazla göçmene milletimizin yardımını ulaştırdık. Savunmasız grupları ev sahibi toplulukla birlikte güçlendirerek bireylerin psikolojik, sosyal ve ekonomik refahını arttırarak toplumun dayanıklılığına ve barış içinde bir arada yaşama kültürüne katkıda bulunacak çeşitli faaliyetler gerçekleştirdik. Pandeminin zor koşullarına rağmen sergilediğimiz bu insani çabalarımız sayesinde uluslararası alanda çok sayıda ödüle de layık görüldük.
Göç alanındaki önemli gelişmelerden biri de “Ulusal Destekli Geri Dönüş Mekanizması” kapsamında gönüllü geri dönüşlere destek uygulamalarıydı. Göç İdaresi Genel Başkanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve TİKA ile yürütülen çalışmalarda ulusal bir mekanizmanın oluşturulması ihtiyacı neticesinde mekanizmanın uygulayıcı ortağı olarak görev alan Kızılay, 2021 içinde Afganistan ve Pakistan Kızılayı ile geri dönüş hususunda etkin çalışabilmek için iş birliği anlaşmaları imzaladı.
Yararlanıcı sayısı, kapsamı, düzenli ve uzun süreli yardım planlaması bakımından dünyanın en büyük nakit temelli destek programı olan Sosyal Uyum Programı ve aracısı Kızılaykart Nakdî Yardım Modelimiz dünya liderliğindeki yerini korudu. Bu örnek model ve uygulama sayesinde Kızılay, 2022’de gerçekleştirilecek Nakdî Yardım Küresel Liderlik Forumu’na (Global Leadership Forum on Humanitarian Cash) ev sahipliği yapacak.
2021’de gerek ülkemiz gerekse kurumumuz öncülüğünde atılan önemli adımlardan biri de Kızılay’lar arasında karşılıklı iş birliğinin güçlendirilmesi, ortak projeler yürütülmesi ve insani politika konularında ortak tutumlar benimsenmesi gibi konularda faaliyet gösterecek Türk Devletleri Teşkilatı Kızılay Dernekleri Başkanları 1. Toplantısının gerçekleştirilmesi ve 2021 Kasım’da düzenlenen Devlet Başkanları Zirvesi’nde Türk Devletleri Teşkilatı Kızılaylar Birliğinin kurulmasına verilen desteğin zirve deklarasyonu’nda yayımlanmasıydı.
Kızılay öncülüğünde ülkemiz dışında meydana gelen afet ve acil durumlara hızlı müdahale edebilmek adına İstanbul Havalimanı’nda bir lojistik merkezi kurulması için bu yıl önemli adımlar atıldı. Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu (IFRC) iş birliğinde kurulacak İstanbul Lojistik Merkezi; Dubai, Kuala Lumpur ve Panama’dan sonra Federasyona bağlı dünyada dördüncü, Avrupa’da ise ilk lojistik merkezi olacak. Merkez; İstanbul’un avantajlı konumu, sahip olduğu lojistik kapasitesi, altyapı ve pazar imkânları sayesinde İstanbul’u insani kuruluşlar için bir cazibe merkezi hâline getirecek ve Türkiye’nin insani yardım alanında konumunu güçlendirecek. Ulusal ve bölgesel afet müdahale kapasitemizi ve uluslararası operasyon kabiliyetimizi arttırmamızı sağlayacak olan İnsani Yardım Lojistik Merkezi insani yardım çalışmalarımıza küresel anlamda önemli bir katkı sağlayacak.
2021’de uluslararası alandaki gelişmelerden bir diğeri de insani yardımının küresel çapta standartlarını, uygulama esaslarını belirleyen “Sphere” kuruluşunun yönetim kuruluna Türk Kızılay’ın “başkan yardımcısı” olarak seçilmesiydi. Bu vesileyle Kızılay, uluslararası insani yardım sektöründeki yerini güçlendirirken köklü deneyimini daha geniş çapta uygulama ve paylaşma imkânı da bulacak.
Teknolojik gelişmelerin potansiyelinin ve amacının daha iyi anlaşılması, insani yardımda inovasyon anlayışı açısından kurumsal yapıya katkı sağlıyor. Bu nedenle sektördeki yeni eğilimleri takip etmek önem kazanıyor. İnsani yardım paydaşlarının karşılaştığı riski değerlendirme ve yönetme konusunda birbirlerinden ve diğer sektörlerden öğreneceği çok şey var. Özellikle risk değerlendirmesinde deneyim paylaşımı çok önemli. Aynı zamanda insani yardım aktörlerinin risklere karşı benimsediği yaratıcı ve yenilikçi yaklaşımlar, sektörün gelişimini de olumlu etkiliyor.
Krizlere karşı hazırlıklı olmak kriz anındaki ilk şoku hafifletiyor, insan ihtiyaçlarını azaltıyor ve kaynakları daha verimli hâle getirmeye yardımcı oluyor. İnsani yardım alanında kazanılan deneyimler sayesinde mevcut veya gelecekteki krizlere karşı hazırlıklı olmanın önemi bu yıl çok daha iyi anlaşıldı. Sahada çalışan arkadaşlarımızın, insani ihtiyaçlara cevap verebilme noktasındaki iş birliklerinin geliştirilebilmesi için insani diplomasi konusunda yetkinleştirilmesinin gereği daha fazla ortaya çıktı. İnsani yardım çalışanlarının dünya çapında etkin faaliyet gösterebilmelerinin yolu, insani yardım sisteminin ve onun destekçilerinin kararlılığı ve kapasitenin takdir edilmesinden geçiyor. Bu nedenle paydaşlarla iş birliği içinde çalışmak daha fazla faaliyete ve savunmasız insana erişime olanak tanıyor.
İnsani yardım sistemi afet ve krizlerden etkilenen topluluklar için eşitlik, katılım ve bilgiye erişime öncelik verecek kararlı adımlar atmalı. En savunmasız kişileri korumak için bugünün dünyasında her zamankinden daha fazla çaba harcanması gerekiyor. Kızılay bu disiplinle hareket ederek sistemdeki önemli konumunu güçlendiriyor, ayrım gözetmeksizin dünyanın tüm coğrafyalarındaki ihtiyaç sahipleri için umut olmaya devam ediyor.